Jubileusz – 80.ta rocznica urodzin prof. dr hab. Alfredy Padzik-Graczyk.
Ad multos annos
Prof. dr hab. Alfreda Graczyk, kierownik Pracowni Biochemii i Spektroskopii w Instytucie Optoelektroniki Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie jest doskonale rozpoznawalna nie tylko w społeczności uczelni, której jest wierna właściwie całe zawodowe, naukowe życie. Bez przesady można stwierdzić, że dała się poznać całemu medycznemu, a szczególnie onkologicznemu światu w Polsce. Jest specjalistką w zakresie fizykochemii związków kompleksowych, biochemii klinicznej, zastosowania laserów w medycynie. Z okładem ćwierć wieku temu ze swoim zespołem zaczęła przeszczepiać na polski grunt fotodynamiczną metodę rozpoznawania i niszczenia komórek rakowych, przede wszystkim w chorobach nowotworowych, ale również innych schorzeniach np. skórnych, jak niegojące się rany, ale także chorobach jamy ustnej. Pracuje nad fotouczulaczami, wykazującymi powinowactwo do różnych komórek nowotworowych. Podane pacjentowi dożylnie, doustnie bądź miejscowo pod wpływem światła lasera „zdradzają” umiejscowienie chorych komórek na długo przed możliwością wykrycia ich tomografem czy MRI W pracowni – laboratorium pani Profesor opracowano łącznie 25 różnych związków (z oryginalnym, biochemicznym „wytrychem” do komórek różnego typu nowotworów), które były testowane w klinikach prowadzących badania i leczenie. Diaminokwasowe pochodne protoporfiryny (PP(AA)2Arg2) – czyli rzeczone fotouczulacze, pozyskiwane z hemu, czerwonych krwinek przeterminowanej krwi – odpadów stacji krwiodawstwa, zostały opatentowane w 25 krajach! Co kluczowe, są dziesięciokrotnie tańsze od pozyskiwanych za granicą (USA). W drugiej fazie badań nad nimi w Polsce wzięło udział 30 klinik i szpitali przy współpracy nie tylko onkologów, ale i neurochirurgów, ginekologów, urologów, gastrologów, dermatologów.
W I połowie lat osiemdziesiątych XX wieku wraz z dr Krystyną Radomską, najbliższą współpracownicą w rozlicznych projektach prof. Alfreda Graczyk rozpoczęła owocną współpracę (tak nawiązała się również przyjaźń) z prof. Julianem Aleksandrowiczem, pasjonatem roli biopierwiastków, w tym zwłaszcza magnezu, dla zachowania homeostazy organizmu. Niebawem w WAT zaistniał pierwszy prężny ośrodek elementologii medycznej. Wdrożono badania poziomu wybranych biopierwiastków we włosach. W ślad za tym powstawały liczne prace naukowe dowodzące poważnych niedoborów cennych dla zachowania zdrowia mikroelementów w badanej populacji. Wyciągnięto z tego wnioski opracowując naukowe podstawy suplementacji niedoborów. I tu pojawił się problem braku na rynku farmaceutycznym stosownych preparatów.
Profesor Alfreda Graczyk jest współautorką opracowania technologii otrzymywania suplementów magnezowych, wapniowo-magnezowych, cynkowych oraz cynkowo-miedziowych, wdrożonych – początkowo z oporami – do produkcji w zakładach farmaceutycznych. Okoliczności te sprzyjały też odkryciu walorów polskich wód mineralnych, jako najlepszego, bo naturalnego źródła biopierwiastków. Prof. Graczyk jest przewodniczącą Rady Naukowej Programu Woda dla Zdrowia.
Nowoczesne metody analityczne, zwłaszcza rozwój spektroskopii absorpcji atomowej, przyczyniły się do ustalenia dokładnych stężeń biopierwiastków występujących w organizmie człowieka i bliższego poznania ich funkcji fizjologicznej. Prezentacja teoretycznego i praktycznego dorobku naukowego w zakresie przemian magnezu i innych biopierwiastków w ujęciu: biochemicznym, medycznym, żywnościowym, rolniczym, środowiskowym była przedmiotem kolejnych międzynarodowych i krajowych zjazdów Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego. PTMag jest wydawcą periodyku naukowego Journal of Elementology. Z biegiem lat do swoistego „ruchu magnezologicznego, a szerzej elementologicznego” dołączały kolejne ośrodki naukowe, oprócz stołecznego krakowski, szczeciński, olsztyński, bydgoski, lubelski, poznański, łódzki i katowicki.
Profesor Graczyk jest od założenia w 1987 roku członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego im. Juliana Aleksandrowicza. Wraz ze zmarłym w październiku 2015 r. dr med. Jerzym Oleszkiewiczem współorganizowała oddział warszawski. Z dr Oleszkiewiczem, niegdyś dyrektorem Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego przy ul. Niekłańskiej, łączyła ją wieloletnia współpraca. Dziękiniej udało się wypracować skuteczne metody leczenia nadpobudliwości dzieci i młodzieży poprzez suplementację magnezem. W oparciu o te doświadczenia, Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego im. prof. Juliana Aleksandrowicza, wystąpiło do minister zdrowia Ewy Kopacz o „masową profilaktykę młodzieży szkolnej związkami magnezu”. Podawanie dzieciom magnezu byłoby odtrutką i neutralizatorem ołowiu, kadmu i innych związków toksycznych, którymi przepełnione jest nasze środowisko naturalne (patrz krakowski smog).
Prof. Alfreda Padzik-Graczyk jest autorką i współautorką ponad 120 publikacji, (większość w języku angielskim) z zakresu swojej głównej specjalizacji, autorką i współautorką 5 patentów, laureatką kilku nagród światowych, w tym Złotego Medalu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (z 1994 r.). Była promotorką ośmiu prac doktorskich, kilkunastu inżynierskich oraz magisterskich.
W dowód uznania, podczas uroczystości jubileuszu 6 stycznia 2016 rektor- komendant WAT gen. dyw. prof. dr hab. inż. Zygmunt Mierczyk wręczył Profesor Graczyk pamiątkowy ryngraf macierzystej uczelni.
Halina Kleszcz
